Doç. Dr. Ayşe Nur Torun İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı


Doç. Dr.Ayşe Nur TORUN

Tip 1 Diabetes Mellitus

Diabetes mellitus (DM) hiperglisemi (kan şekeri yüksekliği) ile kendini belli eden kronik (tamamen şifası olmayan, süreğen) bir hastalıktır. İnsülin düzeyinde veya etkisinde, ya da her ikisinde birden bir aksaklık olması ile ortaya çıkar. En sık görülen formları tip 1 ve Tip 2 diyabet olarak tanımlansa da, diyabetin çok daha nadir görülen tipleri de vardır.

Diyabet sürecinin daha iyi anlaşılabilmesi için normal şeker metabolizması hakkında küçük bir bilgi vermek gerekir. Şeker (başlıca karbonhidrattır ve glukoz olarak adlandırılır) hücrelerde enerji üretimi için kullanılan başlıca yakıttır. Enerji üretiminde kullanılabilmesi için mutlaka hücre içine girmek zorundadır. Glukozu hücre içine sokan hormona insülin adı verilir. İnsülini, hücrenin şeker kapısını açan bir anahtar olarak düşünmek çok ta yanlış olmaz. 

 

Bu anahtarın olmadığı (insülinin tamamen eksikliği), bu kadar çok hücre ve kapı olmasına rağmen yeterince anahtarımızın olmadığı (insülinde yetersizlik) ya da kapının ancak çok sayıda anahtarla açılabilecek şekilde yapısının bozulduğu (insülin direnci) benzetmelerini yaparak, diyabetin neden geliştiğini daha kolay anlayabiliriz. Diyabet hastalığında vücut glukozu kullanamaz ve glukoz idrara çıkmaya başlar. Bu nedenle ağız kuruluğu, çok su içme ve çok fazla idrar yapma görülebilir. Glukoz kullanılamadığı için vücut enerji kaynağı olarak yağları kullanmaya başlar ki, bu da kilo kaybına neden olur. Yağlar yakıldıkça vücutta asitli maddeler birikerek özel bir koma tipi olan diyabetik ketoasidoz komasına neden olabilir.  

Tip 1 diyabette insülinin mutlak yokluğu, tip 2 diyabette ise genel olarak insülinin yetersizliği ve insülin direnci olduğu bilgilerine sahibiz. 

Tip 1 Diyabette vücudun bağışıklık sistemi kontrolden çıkarak insülin üreten pankreas beta hücrelerini kalıcı olarak yok etmektedir. Bu nedenle de vücutta glukozu hücre içine sokan insülin hormonunun yoktur. 

 

T1 DM genellikle genç yaşlarda (40 yaş üstü bireylerde çok nadiren görülür), insülinin mutlak yokluğu sonucu, sıklıkla ani olarak ve çok gürültülü bir tablo ile gelişen bir diyabet formudur. Tedavisi beslenmenin düzenlenmesi, egzersiz ve insülinin yerine konulması ile yapılır. Diyabet ile ilişkili acil ve uzun dönem sorunlar bazı farklarla Tip 2 DM’ye benzerdir (Bkz. Tip 2 diyabet).