Doç. Dr. Ayşe Nur Torun İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı


Doç. Dr.Ayşe Nur TORUN

Adrenal Bez ve Hastalıkları 

Böbrek üstü bezi (adrenal ya da surrenal gland) böbreğin üst ucunda yerleşmiş olan endokrin bir organdır. Böbrek üstü bezinin kabuk ve iç kısım adı verilen iki farklı bölümü vardır. Kabuk kısmından kortizol, aldosteron ve androjenler, iç kısımdan ise katekolaminler adı verilen bir dizi hormon yapılır.

Bu hormonlardan kortizol, vücudumuzun stres koşulları (travma, ateş, enfeksiyon ve hastalıklar) ile baş edebilmesi, bağışıklık sisteminin kontrollü olarak çalışması ve enerji metabolizmasının düzenlenmesi açısından hayati öneme sahiptir. Aldosteron hormonu vücutta tuz (sodyum) ve potasyum dengesini sağlarken, katekolaminler damar basıncı, kalp hızı ve enerji metabolizması gibi olayların düzenlenmesinde rol oynar.

Nadir olarak görülen adrenal yetersizlikte, bu hormonların salınması azalırken, tanımladığımız bu dört bölgenin fazla çalışması da ayrı ayrı hastalık tabloları ile ilişkilidir. Genel olarak adrenal bez fazla çalıştığında hipertansiyon (HT), kilo fazlalığı, diyabet, tüylenmede artış gibi klinik durumlar tek başına ya da birlikte görülebilir. Bu hastalıklar çok nadir olarak görülse de, bahsi geçen HT ve diyabet gibi hastalıkların tedavisine yön vermesi ve sonuçları açısından tanınması ve tedavisi çok önemli olan hastalıklardır. Ancak şunu da hatırlatmak gerekir ki, HT, obezite ve T2 DM toplumda sık olarak görülen hastalıklardır ve bu tanıya sahip olan hastalarda böbrek üstü rahatsızlığının olup olmadığını araştırmak için o hastada bazı özel klinik ve laboratuvar şartların var olması gerekir. Özetle her HT, T2 DM ve obezite hastasında böbrek üstü bezi fonksiyon fazlalığının araştırılmasına gerek yoktur.